Ku pamięci Annemarie Cordes

Annemarie Cordes

*29 lipca 1951 ꝉ 22 maja 2023

„Czy to była odwaga? A może było to coś znacznie prostszego: czasami trzeba po prostu zacząć, nie wiedząc, dokąd zaprowadzi podróż”. Tymi zdaniami kończy się relacja Annemarie Cordes z wieczoru założycielskiego stowarzyszenia Kreisau-Initiative 10 listopada 1989 roku, kiedy to w duchu zmian i żywiołowych emocji po upadku muru berliskiego zainteresowani Kręgiem z Krzyżowej mieszkańcy z Berlina Zachodniego i Berlina Wschodniego spotkali się po raz pierwszy. Annemarie Cordes entuzjastycznie podążyła za duchem tego okresu. Zaufała początkom i wraz z grupą podobnie zaangażowanych osób postanowiła urzeczywistnić pomysł o założeniu europejskiego miejsca edukacji i spotkań w Krzyżowej. Rezultatem było prawie 35 lat działalności społecznej, projekt na całe życie.

Annemarie Cordes była członkinią-założycielką niemieckiego stowarzyszenia Kreisau-Initiative, któremu przewodniczyła przez ponad 20 lat. Była jedną ze współzałożycielek Fundacji „Krzyżowa“ dla Porozumienia Europejskiego, powstałej w 1990 roku, i przez dziesięciolecia udzielała się w jej międzynarodowych gremiach. Utworzenie w 2001 roku pierwszego berlińskiego „biura łącznikowego przy Fundacji Krzyżowa” zapoczątkowało rozwój stowarzyszenia Kreisau-Initiative, które jest obecnie uznaną w całej Europie organizacją oferującą międzynarodowe wymiany młodzieży. W 2004 roku Annemarie Cordes odegrała kluczową rolę w założeniu Fundacji im. Freyi von Moltke na rzecz Krzyżowej i towarzyszyła jej rozwojowi do końca. Dzięki odwadze w inicjowaniu działań, niestrudzonemu zaangażowaniu i niezłomnej wytrwałości odcisnęła swoje piętno na sieci organizacji skupionych wokół Krzyżowej. W 2016 roku została odznaczona Krzyżem Zasługi na Wstędze Republiki Federalnej Niemiec.

Opowiadanie historii w sposób, który pozwala usłyszeć nie tylko fakty historyczne, lecz także uwzględnia indywidualne doświadczenia, było dla Annemarie Cordes ważną kwestią. Nie jest więc przypadkiem, że jej ciekawość dotycząca perspektyw kobiet z Kręgu z Krzyżowej, które w tamtym czasie były jeszcze nieznane, stanowiła punkt wyjścia jej zaangażowania. W latach 80. z werwą adaptowała koncepcję historii mówionej w działaniach edukacyjnych w berlińskim centrum edukacji młodzieży „Haus Kreisau”. Z perspektywy czasu rozmowa z Marion Yorck von Wartenburg, Claritą von Trott zu Solz, Rosemarie Reichwein i Margarete von Trotha w 1985 roku była kluczowym momentem, po którym w 1986 roku nawiązał się pierwszy kontakt z Freyą von Moltke. Później nastąpiły dalsze spotkania w ramach początkowo jeszcze niewidocznej sieci, z której kilka lat później wyłoniła się Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego.

W dyskusjach na temat kierunku działalności edukacyjnej w Krzyżowej Annemarie Cordes miała wyraźny głos i jasne stanowisko wynikające z jej przekonań: dla niej Krzyżowa była przede wszystkim oddolnym projektem demokratycznym, który powstał dzięki wspólnym wysiłkom ludzi z obu państw niemieckich, z Polski, Holandii i USA. Gdy przytłoczenie codziennymi sprawami groziło przesunięciem naszego wewnętrznego kompasu, przypomniała nam o tej tożsamości jako organizacji pozarządowej i jej korzeniach w historycznym dziedzictwie Kręgu z Krzyżowej. Jednocześnie była ciekawa, jak młodsze pokolenie wypełni pojęcie „europejskiego porozumienia” życiem. Z uwagą śledziła różnorodny rozwój naszej działalności edukacyjnej w zakresie tematów historyczno-politycznych, praw człowieka, transformacji społeczno-ekologicznej oraz inkluzji.

Annemarie Cordes czerpała siłę do swojego zaangażowania z osobistych spotkań i relacji. Dla niej Krzyżowa zawsze oznaczała współpracę z bliskimi przyjaciółmi, z ludźmi, których osobiście ceniła. Budowała mosty między pokoleniami, przekazywała wiedzę, doświadczenie i kontakty. Osobiste rozmowy na konferencjach, walnych zgromadzeniach, spotkaniach przyjaciół Krzyżowej w Zielone Świątki lub po prostu przy swoim kuchennym stole dawały jej wielką przyjemność. W ten sposób z ufnością przekazywała odpowiedzialność następnemu pokoleniu i zachęcała innych do angażowania się.

Annemarie Cordes zmarła w Berlinie 22 maja 2023 roku. Straciliśmy przyjaciółkę i towarzyszkę, mentorkę i krytyczną doradczynię, świadkinię historii i bystrą obserwatorkę. Czujemy się z nią nadal związani i wspominamy ją z wdzięcznością.

Członkowie gremiów, zarządy oraz pracowniczki i pracownicy organizacji związanych z Krzyżową: stowarzyszenia Kreisau-Initiative e. V., Fundacji „Krzyżowa“ dla Porozumienia Europejskiego oraz Fundacji im. Freyi von Moltke na rzecz Krzyżowe