Hasło roku 2015: Niegodziwe granice – Godność bez granic

Choć już wówczas na uchodźstwie znajdowało się ponad 51 milionów ludzi - najwięcej od czasu drugiej wojny światowej, a rok 2015 przyniósł tylko pogorszenie sytuacji. Uwagę europejskiej opinii publicznej przyciągają doniesienia o desperackich próbach przedostania się uchodźców do Unii Europejskiej. Tylko nielicznym się to udaje. Kiedy formułowaliśmy nasze hasło tematyczne, poruszały nas jednak również inne obrazy - dramaty ludzi, którym udało się wprawdzie dotrzeć do Niemiec, ale tam spotkali się z motywowaną rasizmem wrogością. W wielu krajach europejskich obserwujemy zaostrzenie się dyskursu, w którym dominuje języku wykluczenia i ukryta, a częściowo wręcz otwarta, nienawiść wobec określonych grup ludzi. Wszystko to dzieje się pod płaszczykiem wolności słowa.

Kryzys europejskiej polityki uchodźczej i azylowej stawia pod znakiem zapytania samoświadomość Europejczyków. Szacunek dla godności ludzkiej i powszechnych praw człowieka jako odpowiedź na przemoc drugiej wojny światowej i Holocaust wpisany jest w ideę integracji europejskiej, Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz Ustawy Zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec. Godność ludzka jest uniwersalna, niezbywalna i nietykalna. W teorii brzmi to jasno. W praktyce jest jednak inaczej. Godność nie ma bowiem jednoznacznej definicji i jest wciąż na nowo negocjowana w nieprzerwanym procesie społecznym, politycznym i prawnym. Trudność ta, w połączeniu z emocjonalną konotacją, czynią "godność" słowem wytrychem, dowolnie używanym w patetycznych przemówieniach lub - jak trafnie jak zauważył niemiecki filozof Dieter Birnbacher - jako pojęcie, które ucina wszelką dyskusję. Formułując nasze hasło tematyczne "Niegodziwe granice - Godność bez granic", byliśmy świadomi złożoności tego problemu.

Dla teologa Wilfrieda Härle godność ludzka to "prawo do szacunku". Jego definicja zawiera wymiar prawny, pozwalający na dochodzenie godności drogą sądową, przede wszystkim akcentuje jednak znaczenie dialogu, który umożliwia postrzeganie Innego jako człowieka i szacunek dla niego. Działalność edukacyjna Kreisau-Initiative rozpoczyna się właśnie tutaj. Jej celem jest zachęcenie odbiorców naszych projektów do dyskusji na temat warunków godnego życia. Spotkania i projekty edukacyjne oferują przy tym sposobność do nauki oraz przestrzeń, dzięki której uczestnicy doświadczają różnorodności i uczą się komunikacji opartej na wzajemnym szacunku. Kompetencje te są jak mięsień, który może i powinien być poddawany treningowi. Dzięki temu - w myśl wspólnych celów wyznaczonych przez organizacje działające na rzecz Krzyżowej jako miejsca spotkań - tworzą podstawę dla "porozumienia europejskiego".